Ons brein een bestseller!
Boeken over de werking van het brein zijn de laatste jaren erg populair en dat is niet voor niets! Er zijn heel veel bestsellers op de markt verschenen over het brein, waaronder die van Dick Swaab: “Wij zijn ons brein” uit 2010.
Ook op tv en sociale media is het brein regelmatig onderwerp van gesprek. Een graag geziene gast op dit terrein is prof. dr. Erik Scherder. In zijn colleges, o.a. bij DWDD, vertelt hij op aanstekelijk wijze over de manier waarop je je brein kunt onderhouden en zelfs kunt ontwikkelen.
Het brein is neuroplastisch: het is levenslang in staat om nieuwe verbindingen te maken tussen de verschillende zenuwcellen. Je hersen veranderen dus door te leren! Heel lang werd gedacht dat het brein bleef zoals het was. Je kon goed leren of misschien iets minder goed en daar moest je het dan maar mee doen.
Oei, het groeit!
Tegenwoordig gaat men er dus van uit dat het brein levenslang kan groeien: het wil en kan altijd meer leren. Dit wordt een GROWTH MINDSET genoemd. Dit in tegenstelling tot de FIXED MINDSET: “Als je geboren bent als een dubbeltjes, word je nooit een kwartje”. Met andere woorden: alles blijft je leven lang zoals het is.
Een wereldberoemde psychologe die tientallen jaren onderzoek heeft gedaan naar het lerende brein en het begrip MINDSET op de kaart heeft gezet, is prof. Carol Dweck.
Zij legt uit dat niet alleen aanleg, vaardigheden en talenten voor schoolsucces zorgen, maar dat ook een juiste instelling daarbij van wezenlijk belang is. Door de juiste mindset kunnen kinderen gemotiveerd worden om te leren. Als ze weten dat hun brein kan veranderen door te leren, kunnen we hen niet alleen helpen beter te presteren op school, maar ook bij het bereiken van hun persoonlijke doelen. Onze vaardigheden en ons gedrag vormen onze hersenen. Vorm en werking van ons brein kan dus worden veranderd door ons gedrag. Oei, ons brein groeit!
http://nivoz.nl/artikelen/carol-dweck-het-belang-van-een-growth-mindset/
Leren en het brein
De kennis omtrent de structuur en de werking van het brein is zoals gezegd de afgelopen jaren enorm toegenomen. De techniek helpt ons ook hierbij. Nieuwe scantechnieken maken het nu mogelijk heel precies te laten zien welke onderdelen van de hersenen actief zijn bij welke taken. Omdat het functioneren van het brein uiteraard veel te ingewikkeld is om in dit artikel uiteen te zetten, beperk ik me daarom tot de grote lijnen van de grote hersenen.
Grote hersenen: links en rechts
De grote hersenen bestaan uit 2 delen: linker- en de rechter hemisfeer (hersenhelft) en zien eruit als een soort walnoot. Ze nemen ongeveer 80% van onze hersenen in beslag en zorgen voor de informatieverwerking in het brein. Grofweg kan worden gezegd dat de rechter hemisfeer (hersenhelft) de linkerkant van het lichaam aanstuurt en de linker hemisfeer stuurt juist de rechterkant van het lichaam aan.
Verschillende functies
De twee hersenhelften sturen niet alleen verschillende kanten van het lichaam aan, ze verschillen ook in functie. Sommige functies zoals taal, stap-voor-stap denken, details, analyseren zijn beter ontwikkeld in de linker hersenhelft. Andere functies, zoals visueel-ruimtelijk denken, beelden, beweging, creativiteit, intuïtie, overzicht zijn beter ontwikkeld in de rechter hersenhelft.
Opm.: Het is overigens wel goed om ons te realiseren dat de verdeling van de genoemde functies over de hersenen niet zo zwart-wit is als het soms wordt voorgespiegeld.
Neurowetenschappers zien ons brein vandaag de dag niet meer als een verzameling zenuwcellen die na je 25ste langzaam afsterven, zodat langzaam maar gestaag de aftakeling begint, maar als een voortdurend veranderde, actieve massa waarbij er voortdurend nieuwe cellen en nieuwe verbindingen kunnen worden aangemaakt. Dit is dus mogelijk tot op hoge leeftijd.
Profijt bij het leren
Als we beter weten hoe ons brein werkt en hoe informatieverwerking in het brein werkt, dan kunnen we daar als ouders en professionals ook beter rekening mee houden in het onderwijs. Op die manier kunnen onze kinderen veel profijt hebben van deze kennis. Dit is voor alle kinderen belangrijk, maar zeker voor de groep kinderen bij wie het leren niet altijd vanzelf gaat, zoals bijvoorbeeld bij de groep beelddenkende kinderen. Deze groep kinderen denkt dominant vanuit de rechter hersenhelft.
Beelddenkers en de maakbaarheid van ons brein
Uit tal van wetenschappelijke onderzoeken is dus gebleken dat vorm en werking van ons brein kunnen veranderen door ons (leer)gedrag. Een beelddenker kan dus LEREN om zijn linker hersenhelft beter te gebruiken. Ons brein is immers MAAKBAAR ( growth mindset theorie).
Zintuiglijk rijk
Eén van de breinprincipes bij het leren is om leerlingen de leerstof zintuiglijk rijk aan te bieden. Leerstof wordt het beste verwerkt en onthouden als hierbij zoveel mogelijk zintuigen worden aangeboden. Dat wil zeggen dat er zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van o.a. zien, horen, geluid en beweging, maar ook emotie kan worden ingezet bij het leren.
Als leerstof zintuiglijk rijk wordt aangeboden, dan kunnen er nieuwe verbindingen ontstaan en worden er nieuwe zenuwcellen aangemaakt. Zintuiglijk rijk aanbieden van leerstof is belangrijk voor alle leerlingen, maar beelddenkers hebben dit echt nodig om leerstof adequaat te kunnen verwerken.
Beelddenkers: emotie en motivatie
Al in 2004 verscheen er een rapport van prof. Jolles ( ‘Leer het brein kennen’) met stellingen over de efficiëntie van het leren. Vooral de stellingen over emotie, motivatie, onderwijs en kwaliteit van professionals springen daarbij in het oog.
Leerstof beleven
Beelddenkers verwerken leerstof niet door deze stap-voor-stap te analyseren en te beredeneren, maar door beleving, door emotie. Zij moeten zich van de leerstof een beeld kunnen vormen. Zij werken al associërend vanuit het geheel naar een oplossing. Alleen luisteren en lezen is voor hen zeker niet voldoende om zich de leerstof eigen te maken. Zij moeten leerstof ‘ervaren’. Jonge kinderen ervaren leerstof vaak met heel hun lichaam. Leren moet vooral positieve emotie met zich meebrengen, anders beklijft de leerstof niet.
Nuttig of niet: dat is de vraag!
Beelddenkers willen ook graag vooraf weten wáarom het belangrijk is om bepaalde leerstof te beheersen. Ze leren niet omdat het simpelweg wordt gezegd dát het belangrijk voor hen is. Als een beelddenker het nut niet inziet van de aangeboden leerstof, ontstaan er al snel motivatieproblemen. En juist motivatie heeft, zoals we weten, een positieve invloed op het leren en verwerken van informatie.
Een beelddenker is in het algemeen nog gevoeliger dan andere kinderen voor de vakbekwaamheid en de relatie die hij/zij heeft met de onderwijsgevende of de begeleider. Deze factoren kunnen daarom van grote invloed zijn op het leerproces. Kennis van beelddenken is dus noodzakelijk om het leerproces van beelddenkers efficiënt te laten verlopen.
Kinderen eerst!
We zouden in het oog moeten houden dat het belangrijk is dat kinderen meer worden ‘gezien’. Dit betekent in de praktijk dat de leerling het uitgangspunt zou moeten vormen bij het onderwijsproces en niet de leerstof. Als we ons meer zouden richten op het hoé in plaats van op het wát, zouden we leerlingen kunnen helpen meer succeservaringen te hebben op school. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor de beelddenker, maar voor hem/haar is dit uitgangspunt echt een basisvoorwaarde om goed te kunnen functioneren. Beelddenken is namelijk geen leerstoornis, maar eerder een onderwijs gerelateerd probleem te noemen. Beelddenken kan dus goed worden ‘bijgestuurd’. Ons brein is immers maakbaar!
“Je bent wat je brein doet. Je doet wat je brein wordt. Je wordt hoe je je hersenen vormt”.
Vind je dit een nuttig artikel en ken je iemand in je netwerk die dit ook graag zou willen lezen? Deel het dan alsjeblieft op sociale media. Hoe meer kennis er is over dit onderwerp is, hoe meer begrip!
